Turunçgil Uzun Antenli Böceği

KONUMLAR

ETKİ BİLGİSİ

"A. chinensis bir polifaz türü olduğundan, çok geniş bir konak dizisine sahiptir. Zararlıların konakları arasında yapraklı park ve süs ağaçları, narenciye ve fındık ağaçları bulunur. Yaklaşık 19 aileyi kapsayan 68 çeşit zarar yapıldığı tespit edilmiştir. Zararlının bulunduğu doğal dağıtım alanlarında, özellikle Narenciye türüne bağlı bitki türlerinde (turunçgiller, limon, mandalina gibi) önemli zararlara neden olduğu bildirilmektedir. Acer spp. (akçaağaç), Aesculus hippocastanum (at kestanesi), Alnus spp. (kızılağaç), Betula spp. (huş), Cornus spp. (kızılcık), Corylus spp. (fındık), Cotoneaster spp. (dağ muşmulası), Crataegus spp. (alıç), Fagus spp. (kayın), Ficus spp., Hibiscus spp., Lagerstroemia spp., Mallotus spp., Malus spp. (elma), Morus spp., (dut), Platanus spp. (Çınar), Populus spp. (Kavak), Prunus spp. (kiraz), Pyrus spp. (armut), Salix spp. (söğüt), Rosa spp. (gül), Ulmus spp. (karaağaç) (Smith ve diğerleri 1997).

Turunçgil uzun antenli böceği, barındırdığı bitki türlerine ciddi zarar veren ve ölümüne neden olan bir böcektir. Ana hasarı larvalar oluşturur. Ağacın gövdesinde kalan yumurtalardan çıkan larvalar kambiyum tabakası ile beslenir ve zamanla ağaçların ahşap dokusuna girer ve gelişimlerini tamamlarlar. Larvalar ağaçların ahşap dokusundan beslenerek ve galeriyi açarak zarar verir. Larvaların saldırısı ile ağaçlar zayıflar ve hastalık ve rüzgar hasarına karşı daha hassas hale gelir ve ağacın kısa sürede ölmesine neden olur. Yetişkinler ince dalları ve kabukları yiyerek zarar verir (Maspero ve diğerleri2007).
"

YÖNETİM BİLGİSİ

"Dünya’da Avrupa’da zararlının bulunuşu ile ilgili yazılı ilk kayıt İtalya’dan 2001 yılında yapılmıştır. Ancak, zararlının İtalya’daki muhtemel varlığının 1997 yılından beri mevcut olduğu ve eradikasyon çalışmalarının halen devam ettiği belirtilmektedir (EPPO 2015). İtalya’da eradikasyon amacıyla akçaağaç, betula, söğüt, kavak gibi bulaşık ağaçların imhası yapılmıştır. İlk aşamada bulaşık alanın 500 m. çevresinde çalışmalara başlanmıştır. Kamuouyuna bilgilendirme yapılarak çalışmaların gerekçesi açıklanmış ve ağaçların sahipleri bilgilendirilmiştir. Bütün ağaçlar harita üzerinde işaretlenmiştir. İlk aşamada bulaşık ve şüphe duyulan ağaçlar kesilmiş ve uygun bir alanda toplanmıştır. Gövde ve dallar 50 cm uzunlukta kesilerek bir araya toplanmıştır. Yeni dikilen ağaçlar zararlının konukçusu olmayan ağaç türlerinden seçilmiştir. Zararlının en çok tercih ettiği Betula ve Acer ağaçları yerine hassas olmayan türlerden Ginkgo biloba ve Liquidambar stryciflua türü bitkiler dikilmiştir. İnceleme çalışmalarına üst üste 4 yıl süreli olarak dikkatli olarak zararlının belirtileri görülmeyinceye kadar devam edilmiştir. İtalya Lombardy bölgesindeki sürveylerde 200.000 ağaç incelenmiştir. Bu ağaçların 1.000 adedi bulaşık bulunmuştur. Bulaşık ağaçlar 1 Ekim- 31 Mart tarihleri arasında kış mevsiminde kesilmiştir. Yaklaşık olarak 18.000 adet ağaç kesilerek imha edilmiş ve yerine zararlının konukçusu olmayan 17.000 adet ağaç dikilmiştir. İtalya’da 2005-2013 yılları arasında eradikasyon için 20 milyon Euro harcanmıştır. İtalya’da Anoplophora chinensis ile ilgili yürütülen çalışmalar aşağıda açıklanmıştır.

• Sürvey çalışmaları sırasında bulaşık bulunan ağacın ya da bölgenin çevresinde 1-2 km lik alanda gözle inceleme yapılmıştır.
• Bulaşık bulunan ağaçlar yaz başında ve sonunda olmak üzere yılda 2 kere kontrol edilmiştir.
• Zararlının bulunabileceği ağaçların nasıl izleneceği konusunda liflet ve poster ile toplum bilincini artırılması sağlanmıştır.
• Bulaşık ağaçların imhası zorunlu tutulmuştur.
• Yeni dikilen ağaçlardan zararlının konukçusu olan ağaçların dikilmesi yasaklanmıştır.
• Karantinaya alınan alanda zararlının konukçusu olabilecek ağaç ve bitkilerin ticareti ve nakliyesi yasaklanmıştır.
• Bütün konukçularının Imidacloprid ve Thiacloprid gibi insektisitlerden birisi ile ilaçlanması zorunlu tutulmuştur.
• Bulaşık olduğu düşünülen ağaçların gövdesinden ve köklerinden çıkabilecek erginleri takip etmek için ağaç gövdelerinin ve köklerinin üzeri ağ şeklinde ince metal kafes teli ile kaplanmıştır.
• Bulaşık alandaki Akçaağaç, Çınar, Huş ağacı, Kayın, Gürgen, Fındık, Elma, Armut gibi ana konukçusu olan bitkiler belirlenerek, eradikasyon çalışmalarına bulaşık bulunan alandaki ağaçların imhası ile başlanmıştır.
• Eradikasyon işlemleri 4 aşamadan oluşmaktadır.
1. Bulaşık ağaçların kesilmesi.
2. Kesilen ağaçların karantina alanında çitle çevrili korunaklı bir alanda muhafaza edilmesi.
3. Bulaşık kütüklerin ve köklerin özel bir makine ile öğütülmesi.
4. Bitki materyalin tamamının yonga haline getirilmesi ve yakılması.

İtalya’da erginlerin çıkışı haziran sonunda tepe noktaya çıkmaktadır. Çıkış delikleri çoğunlukla ağacın kök çevresinde ve gövdenin yerden 20 cm lik yükseklikteki bölümünde bulunur. Seralarda ortalama ergin ömrü 55 gündür. Yumurtaların çoğu haziran sonu ve ağustos başında bırakılır. Yumurtaların bırakıldığı yerler esas olarak ağaç üzerinde bilezik şeklinde yer almaktadır ve yoğunluk genelde yerden 50 cm yüksekliğe kadar bırakılan yumurtaların yoğunluğu azalmaktadır. Hayat dönemini 2 yılda tamamlamaktadır. Çok az bir kısmı 1 yılda tamamlamaktadır. Yüksek mali değeri olan ağaçların kesiminden kaçınmak için insektisitle mücadele çalışmaları yapılmıştır. Zararlının yayılmasını engellemek ve hareketini azaltmak için erginleri öldürmek için insektisitlerden Thiacloprid 480 g/l (Calypso), Spinosad 480 g/l (Laser), Thiamethoxam %25 (Actara 25 WG) gibi ilaçlarla ağaçların alt kısımları mayıs-ekim arasındaki dönemde ilaçlanmaktadır. Bu uygulamaların larvaya etkileri için galerileri kontrol edilmektedir. Ayrıca, bulaşık ağaçlara insektisit enjeksiyonu uygulanmaktadır.
İtalya’da bulaşık ve bulaşık olmayan konukçu ağaçlar Deltamethrin ile yılda 3 kez ilaçlanmıştır (Van der Gaag 2008). Fransa’da ise bulaşık ağaçlar yazın çıkan erginleri öldürmek için Bifenthrin ile ilaçlanmıştır (Hérard ve diğerleri 2005). İngiltere’de orman ağaçları için ruhsatlı olan cypermethrin, deltamethrin, bifenthrin, diflubenzuron ve chlorpyrifos gibi kontak etkili ilaçlar kullanılmıştır (https://secure.fera.defra.gov.uk/liaison/secure/). Avusturya’da ithal edilen bitkiler içinde, köpekle, bulaşık bitki aranmaktadır. Avrupa Birliği’nde 2008 yılında yürütülen çalışmalarda A. glabripennis ve A. chinensis mücadele masraflarının 3,3 milyon Euro olduğu bildirilmektedir (Hérard ve Roques 2009).

2002 yılında İtalya'da sürveyler sırasında toplanan örneklerden erken dönem A. chinensis larvalarında sekiz Hymenoptera türü bulunmuştur. Bunlar: Sclerodermus sp. (Bethylidae), Spathius erythrocephalus (Braconidae), Calosota agrili ve Eupelmus aloysii (Eupelmidae), Eurytoma melanoneura ve E. morio (Eurytomidae) ve Cleonymus brevis ve Trigonoderus prensps (Pteromalidae) türleridir. İtalya'da A. glabripennis larvaları kullanılarak yapılan alan denemelerinde saptanmış olan sekiz ektoparazitoid türünden larvalarda en sık görülen türler olarak S. erythrocephalus ve T. princesps türlerinin saptanmış olduğu bildirilmektedir (Haack ve diğerleri 2010).

İtalya’nın kuzeyinde 2002 yılından 2012 yılına kadar yürütülen çalışmalarda turunçgil uzun antenli böceği A. chinensis’in en yoğun bulaşık olduğu Parabiago bölgesi civarında yumurta parasitoidi Aprostocetus anoplophorae Delware (Hymenoptera: Eulopidae)’nin çok iyi yerleşmiş olduğu saptanmıştır. Yürütülen biyolojik mücadele çalışmaları sonucunda A. anoplophorae’nin A. chinensis’in yumurtalarını %72 oranında parazitlediği ve bu sonucun ümitvar bir sonuç olduğu bildirilmiştir (Herard ve diğerleri 2013).

A.B.D’de yürütülen surveyler sırasında gözle inceleme yöntemi ile zararlının konukçusu olabilecek ağaçlar incelenmiştir. Ergin çıkış deliklerine bakılmıştır. Ağaç üzerinde yumurta bırakılan yerler ve beslenme yerleri incelenmiştir. Bulaşık ağaçlar kesilerek toplanıp kaldırılarak yonga haline getirilmiştir. Bulaşık ağaçların 800 m çevresindeki ağaçların gövdesine Imidacloprid uygulaması yapılmıştır (USDA-APHIS 2006). Bu yöntemle ABD’de 2000 ve 2005 yılları arasında, 600.000 ağaca koruyucu olarak Imidacloprid uygulaması yapılmıştır. ABD’de Chicago eyaletinde 1998-2008 yılları arasında ortalama 1800 adet ağaç kesilmiştir. Newyork’ta 2005 sonuna kadar 6000’den fazla ağaç kesilerek imha edilmiştir. New Jersey’de ise 600 adet ağaç kesilmiştir. Kanada’da 2003’te Toronto’da zararlının potansiyel konukçusu olabilecek 25.000 adet ağaç kesilerek imha edilmiştir. Bu ağaçların yalnızca 600 adedinin Anoplophora glabripennis ile bulaşık olduğu belirlenmiştir. ABD ve Kanada’da, 21.000 ve 25.000 adet bulaşık ve diğer risk altındaki ağaçların eradikasyon masrafları 30 Eylül 2009 itibarı ile toplam 398 milyon $ harcama yapılmıştır. Şikago’da 10 yılın sonunda eradikasyon masrafı 63 milyon $ olmuştur (Warren ve diğerleri 2009).

Anoplophora glabripennis (Motschulsky) (Coleoptera: Cerambycidae) ile ilgili olarak ABD Massachusetts’de 2009- 2011 yılları arasında erkek bireylerin feromonlarını içeren cezbeci tuzakların etkinliğini belirlemek için tuzakla yakalama çalışmaları yapılmıştır. Çalışma sonucunda tuzakların sürvey çalışmalarında izleme amacı ile kullanılabileceği ancak, popülasyon yoğunluğunu izlemede kullanılamayacağı belirlenmiştir. İzleme amaçlı tuzakların özel alanlarda bu istilacı türün mücadele masraflarını azaltmada, erken tespitte ve diğer bulaşık ağaçların zamanında imhasının sağlanması açısından kullanılabileceği bildirilmektedir (Nehme ve diğerleri 2013).
Çin’de yürütülen eradikasyon çalışmalarında A. glabripennis erginlerinin beslenme ve yumurta bırakma gibi aktiviteler için ağaç gövdesinde dolaşmasından yararlanarak kimyasal mücadelesinde Cypermethrin ile gövdenin kaplanması şeklinde uygulama yapılmaktadır. Larvaların bulunduğu deliklere alümiyum fosfit içeren tahta çubukların sokulması ile larvaların ölmesi sağlanmaktadır. Erginlerin toplanması mekanik bir mücadele yöntemi olarak kullanılmaktadır. Bu yolla 500.000 adet ergin toplanmıştır.

Türkiye’de

İstanbul’da yapılan tespitlerden sonra Ülkemizde varlığı bilinmeyen zararlı statüsünde bulunmakta olan Anoplophora chinensis ile ilgili teşhis çalışması yapılmıştır. 2015 yılında hızlı tarama metodu ile Zararlı Risk Analizi yürütülerek zararlının Türkiye için risk oluşturduğu ortaya konulmuştur. Yapılan zararlı risk değerlendirmesi sonucunda 1/4/2016 tarihinde yürürlüğe girmiş olan Bitki Karantinası Yönetmeği değişikliği ile A. chinensis’in Bitki Karantinası Yönetmeliği’nin Ek 1-A listesinden çıkarılarak EK 1-B listesine alınmıştır. Alınacak önlemlerin ortaya konması amacıyla 17 Haziran 2014 te Resmi Gazetede “Ani meşe ölümü ve çam çıralı kanser hastalığı ile turunçgil uzun antenli böceği ve kestane gal arısı mücadelesi hakkında yönetmelik” yayınlanmıştır. Sürvey Talimatı hazırlanarak ülkesel sürvey çalışmaları başlatılmıştır. Zararlının eradikasyonu için eylem planı hazırlanmıştır. Eylem Planı kapsamında İstanbul’da tüm yeşil alanlarda ve fidanlıklarda sürvey çalışmaları yürütülmeye devam edilmektedir. Zararlının eradikasyonu için; İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü ekipleri tarafından zararlı ile mücadele ve eradikasyon çalışmaları yürütülmektedir. Bölgede bulaşık bulunan bütün ağaçlar işaretlenerek kesilmekte ve yonga haline getirilmekte, yakılarak imha edilmektedir. Eradikasyon çalışması kapsamında akçaağaç, söğüt, kavak, çınar gibi çeşitli ağaç türleri imha edilmektedir. Zararlının erginlerinin aktif olduğu Mayıs-Ekim ayları arasındaki dönemde ergin çıkışı görülen ağaçlar işaretlenmektedir. Zararlının aktif olmadığı Kasım-Mart arasındaki dönemde daha önce işaretlenmiş olan ağaçlar kesilmektedir. Bulaşık bulunan ağaçların kök kısımlarının imhası yapılmıştır. Bu işlemlere ilaveten yönetmeliklere uygun olarak larva ve erginlere karşı kimyasal mücadele çalışmaları başlatılmıştır. Ergin uçuşu tespit edilen alanda yeşil aksamda ilaçlama çalışmaları yapılmıştır. A. chinensis ile kimyasal mücadele çalışmaları kapsamında Abdi İpekci Spor Kompleksi merkez alınıp 2 km çevresindeki tüm akçaağaç, atkestanesi, söğüt, oya ve çınar ağaçlarının ilaçlama işlemleri başlatılmıştır (Altunışık 2015). İlaçlamalarda, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından geçici ilaç tavsiyesi olarak önerilen Imidacloprid SC 350 etken maddeli insektisit kullanılmaktadır. Ülkesel sürvey çalışmalarına devam edilmektedir. Toplum bilincinin artırılması amacıyla zararlının tanınması ve zarar şekli hakkında liflet hazırlanmıştır. Zararlının konukçusu olmayan ağaç türlerinin dikilmesi tavsiye edilmiştir.

A. chinensis 2018 yılında Doğu Karadeniz Bölgesinde Trabzon Maçka’da (Esiroğlu Mahallesi) fındık bahçelerinde görülmüştür. Alınan ergin böcek numunelerinin ilgili konu uzmanı tarafından teşhis çalışmalarının tamamlanmasından sonra Trabzon’da 17 Nisan 2018 tarihinde İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından turunçgil uzun antenli böceği ile mücadele toplantısı düzenlenmiştir. Toplantı sonucunda genel sürvey kapsamında bulunan A. chinensis mücadelesi konusunda acil eylem planı hazırlanarak, zararlının tespit edildiği yerlerde alınacak önlemler belirlenmiştir. Trabzon’da fındıkta tespit edilen “Turunçgil Uzun Antenli Böceği Anoplophora chinensis (Coleoptera: Cerambycidae)’in Tanımı, Konukçuları, Zararı ve Eradikasyon Çalışmaları” konusunda konu ile ilgili kişilere seminer verilmiştir. Üreticilerin bilinçlendirilmesi amacıyla zararlı türle ilgili yayım ve tanıtım çalışmaları yapılmaya devam edilmektedir. Zararlıya rastlayan üreticilerin İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerine başvuruda bulunmaları tavsiye edilmiştir.
"